Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li nan tete oubyen li nan bibon
  
• Li santi li rekonfòte lè l tande bèl ti son nan zòrèy li
  
• Li ri lè yon moun ri avè li
  
• Li gade figi moun lè y ap pale avè li
  
• Li fè diferans ant moun ki pran ka li ak lòt moun
  
• Li pantan oubyen li kriye lè l tande gwo bri

Aktivite yo

• Bay tibebe a yon kote ki anpè epi ki an sekirite depi kounye a ak pou tout tan.
  
• Kenbe tibebe a depre pandan li nan tete oubyen lè l ap manje.
  
• Kenbe bebe a souvan; kwoke li epi karese li.
  
• Kou l kriye al gade sa l genyen.
  
• Souri ak tibebe a. Gade l nan je.
  
• Kwoke yon ti jwèt ki vire yo nan bèso a. (Wete jwèt la anvan timoun nan aprann chita poukont li.)
  
• Chante ti chante timoun pou li tou dousman epi jwe mizik ki kalme li.
  
• Pale dousman avè l, ak yon vwa dous.

Ladrès pou pale ak ladrès pou konprann

• Li montre li grangou oubyen li anvi souse kichòy lè l fè son tankou yon moun ki anvi yon bagay. Li lonje lang li deyò oubyen li pwenti po bouch li, oubyen li fè lòt mouvman ak bouch li
  
• Li ajite kou yo pral ba l manje oubyen li fè lòt aktivite li abitye fè anvan yo ba l manje
  
• Li kriye oubyen li fè lòt bri pou fè konnen li vle kichòy
  
• Li gazouye epi li fè ti bri
  
• Li vire kou l tande yon ti bri oubyen yon tchatcha

Aktivite yo

• Pale avè tibebe a oubyen chante pou li lè w ap ba li manje, lè w ap chanje rad sou li, lè w ap benyen li epi pandan tout jounen an.
  
• Bay tibebe a plizyè kalite bagay pou l koute (ti mizik dous, tchatcha, zwazo k ap chante, radyo, klòch).
  
• Imite son tibebe a fè.
  
• Lè w ap pale oubyen lè w ap chante pou tibebe a, ba l tan pou l reponn ou.
  
• Koute timoun nan oubyen suiv li byen pou w ka konnen lè l bezwen yon bagay.
  
• Toujou ba l sa l bezwen lè l fè w siy li bezwen kichòy.

Ladrès ti mis ki nan kò a

• Li suiv bagay ki klere ak je li
  
• Li ka gade bagay li kenbe nan men li
  
• Li eseye kenbe dwèt lòt moun
  
• Li ka kenbe yon bagay nan men li pou yon ti tan
  
• Li souse byen

Aktivite yo

• Souke yon bagay oubyen pase yon bagay devan li yon fason pou l ka wè li epi pou l ka lonje men pran li.
  
• Bay tibebe a plizyè kalite bagay pou l manyen tankou (twal, bèt, bèt ki boure, zèb, tapi, bwa ki swa).
  
• Mete kèk bagay nan men li tankou (men ou, yon tchatcha) pou fè l kenbe yo.

Ladrès gwo mis yo

• Li ka leve tèt li pandan l kouche sou lestomak li
  
• Li kenbe tèt li poukont li lè yo kenbe li yon fason pou l chita
  
• Li kòmanse ap fè efò pou l manyen kèk bagay
  
• Li vire tèt li sou yon bò otomatikman lè yo mete l kouche
  
• Li ka deplase bra li ak janm li
  

  Aktivite yo

• Pandan tibebe a sou lestomak li, souke kèk bagay nwa e blan oubyen kèk lòt bagay ki klere devan li pou ankouraje li leve tèt li.
  
• Pa mete tibebe a dòmi sou lestomak li. Li pi bon pou mete yon tibebe kouche sou do, menm lè se yon ti repo l ap pran.
  
• Toujou kenbe yon tibebe nan pozisyon pou l chita, soutni tèt li ak kou li mezi li bezwen, kon sa tibebe a ap ka kòmanse kenbe tèt li dwat.
  
• Pou ankouraje tibebe a chita, apiye l nan kwen kanape a pou yon ti bout tan (pa janm kite l poukont li).
  
• Ede tibebe a bat men l nan dlo epi ede l fè mouvman ak men li ak pye li pandan w ap beyen li.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li ri nenpòt lè
  
• Li lonje men bay moun li rekonèt
  
• Li kòmanse chwazi jwèt pou l jwe
  
• Li kòmanse souse kèk bagay oubyen kenbe yon dra oubyen kèk lòt bagay li renmen pou l konfòte tèt li

Aktivite yo

• Mete l yon kote ki an pè epi ki pa an danje.
  
• Pèmèt li pase ti moman an pè.
  
• Kontinye ba l sa li bezwen, kou l kriye al gade sa l genyen.
  
• Fè ti masaj pou li nan bra li, nan do li, nan janm li, kòmanse anwo desann anba.
  
• Gade tibebe a nan je.
  
• Fè jwèt kachkachliben ak tibebe a.
  
• Kite timoun nan gade tèt li nan glas.
  
• Chante chante ki senp pou timoun nan epi ede timoun nan fè kèk mouvman ak men li pandan l ap koute kèk mizik.
  
• Lè timoun nan souri oubyen li fè ti bri kè kontan, ri ba li tou.
  
• Eseye imite sa timoun nan fè ak figi li.
• Bay timoun nan chans pou l jwe ak frè li ak sè li oubyen ak lòt timoun.

Pale ak ladrès pou konprann

• Li souri oubyen li ri
  
• Bri li fè yo mele son vwayèl ak kèk konsòn tankou ("gou-ga")
  
• Li mete kèk bagay nan bouch li pou l chèche konnen sa yo ye
  
• Li fè son ki pa vle di anyen pou l ka fè esperyans ak vwa li (« gou-ah »)
  
• Li kòmanse ap sote oubyen li vire gade kou l tande non li
  
• Li kòmanse ap lonje men li pou l pran kèk bagay oubyen li meprize yo pou l ka fè wè sa l renmen ak sa l pa renmen

Aktivite yo

• Souke yon tchatcha bò tèt tibebe a tou dousman pou l ka vire gade li.
  
• Kontinye ap pale ak tibebe a pandan w ap fè sa ou abitye fè pou li chak jou.
  
• Koute son tibebe a fè epi eseye imite son yo; rete tann tibebe a fè son ou fè yo.
  
• Li liv ki gen foto ladan yo awotvwa pandan tibebe a chita sou janm ou epi lonmen non sa ki nan foto yo.
  
• Lonje dwèt sou bagay ki nan chanm tibebe a epi nonmen non bagay yo.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li ranmase epi li kenbe tchatcha a
  
• Li eseye mòde men li, jwèt li yo, ak nenpòt lòt bagay li jwenn.
  
• Li kenbe yon jwèt ak tou de mwen li epi li jwe avè l
  
• Li kòmanse ka kenbe yon bagay nan yon men epi mete l nan yon lòt men
  
• Li ka kenbe kèk bagay ak dwèt li pou l apiye yo nan pla men li

Aktivite yo

• Bay tibebe a kenbe (yon tchatcha, dwèt ou) epi eseye rale nan men li tou dousman pou l ka eseye kenbe yo.
  
• Ede tibebe a kenbe yon jwèt ki pa yon danje pou li ak de men li epi fè li kenbe jwèt la nan yon men epi travèse li nan yon lòt men.
  
• Ede timoun nan ranmase kèk bagay ki pa yon danje pou li (ti blòk an bwa ki mezire yon pous, bagay ki gen tout kalite fòm).

Ladrès gwo mis yo

• Li lonje men li pou l pran kèk bagay
  
• Li mete kèk bagay nan bouch li
  
• Li vire sot sou do pou kouche sou yon bò
  
• Li woule sot sou vant al sou do epi retounen sou vant ankò
  
• Li pouse kò l li leve ak bra li pandan li sou lestomak li
  
• Li kenbe tèt li dwat san pa gen moun k ap ede l
  
• Li ka choute kèk bagay

Aktivite yo

• Mete tibebe a kouche sou vant sou yon bagay ki pa an danje (tapi, dra) souke kèk bagay ki gen bèl koulè devan li pou l ka lonje men pran yo oubyen pou l woule al pran yo. (Pa mete tibebe a dòmi sou vant.)
  
• Tache panèl ki mou sou kote bèso a pou tibebe a ka tire pye. Pran pye tibebe a pou montre l kouman pou l fè. (Wete bagay ki nan bèso yo anvan tibebe a aprann chita.)
  
• Bay tibebe a ti bonbon pou l ka kenbe yo epi souse yo.
  
• Mete men w anba bra tibebe a, mete l kanpe epi ede l soutni kò li. (Pa janm kenbe yon tibebe nan men li oubyen nan bra li pou fè l kanpe.)
  
• Mete bagay tibebe a renmen yon kote ki pa pre li atè a pou l ka roule al pran li.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li ri lè l gade tèt li nan glas
  
• Li renmen jwe jwèt kachkachliben
  
• Li vin gen yon jwèt oubyen yon bagay li renmen anpil
  
• Li kòmanse pè moun li pa konnen

Aktivite yo

• Toujou ba li yon kote ki an pè epi ki pa an danje depi kounye a e pou tout tan.
  
• Evite fè bri ki vyolan oubyen bri moun ki fache.
  
• Anbrase tibebe a oubyen kwoke li souvan.
  
• Souri epi pale ak tibebe a.
  
• Jwe jwèt « How bi gis baby », kachkachliben, « Pat-a-Cake » ak timoun nan.
  
• Kite tibebe a jwe devan yon gwo glas ki pa yon danje pou li.
  
• Lè w ap entwodi tibebe a bay moun li pa konnen, ba l tan pou l abitye ak nouvo moun yo pandan ou la.
• Jwe ak tibebe a pandan w ap fè aktivite w abitye fè avè li (chanje kouchèt li, beyen li, mete rad sou li).

Pale ak ladrès pou konprann

• Kòmanse imite kèk son
  
• Li ka jwenn jwèt li genyen ki kouvri anba rad
  
• Lè li tande non li (li vire gade, li ri, li vire tèt li, li kòmanse ap lonje men pou pran kèk bagay)
  
• Li fè bri tankou l ap pale lè l poukont li
  
• Li blabla
  
• Li kòmanse rekonèt mo tankou (papa, manman)

Aktivite yo

• Gade liv ki fèt ak foto ak tibebe a. (Evite timoun piti gade televizyon.)
  
• Fè chante ak yon vwa anwe.
  
• Kache jwèt anba rad pou fè jwèt kachkachliben ak yo.
  
• Chanje ton vwa ou lè w vle montre ou dakò, lè ou pa dakò, lè kè w kontan ak kèk lòt fason ou santi w.
  
• Imite jan tibebe a ap blabla.
  
• Nonmen non moun w ap montre li.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li ka kenbe epi manje yon ti biskuit poukont li ak lòt manje ki pa poze yon danje pou li
  
• Li ka rale oubyen ranmase ti bagay tou piti
  
• Li ka kenbe kèk bagay ak pous li ak de dwèt li

Aktivite yo

• Kite tibebe a manje (sereyal sèk, ak ti biskuit) ak men li poukont li.
  
• Kite tibebe a jwe ak jwèt ki senp ki fèt an twal, an katon, oubyen an plastik.
  
• Bay tibebe a ti jwèt piti pou l jwe ak lòt bagay li ka ranmase ki pa twò piti, kon sa li pap ka vale yo.

Ladrès gwo mis yo

• Li ka chita poukont li san moun pa ede li
  
• Li ka rale
  
• Li ka kenbe mèb ki nan kay pou l kanpe oubyen lè l kenbe men yon granmoun
  
• Li ka ret kanpe lè l kenbe mèb ki nan kay la oubyen men yon granmoun
  
• Li ka balanse devan dèyè lè l apiye sou men li ak jenou li
  
• Li jwe ak pye li pandan l kouche sou do

Aktivite yo

• Ankouraje tibebe a pou l kanpe pandan w ap pale avè l oubyen pandan w ap lonje yon jwèt li renmen ba li pou l eseye pran li.
  
• Mete yon jwèt yon kote tibebe a pa ka pran li pou l ka eseye rale pou l al pran jwèt la.
  
• Kite l kenbe mèb nan kay la pou l kanpe.
  
• Ranje plizyè kote ki pa gen danje pou tibebe a rale epi pou l al gade sa k gen nan kote sa yo san ou pa oblije suiv sa l ap fè.
  
• Ranje kay ou yon fason pou pa gen anyen ki lakòz danje pou timoun, mete sa ki ka lakòz yon danje pou tibebe a kote li pa ka manyen yo.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li rekonèt lè yon moun se yon etranje li ye
  
• Li ka rale yon granmoun oubyen eseye manyen yo pou atire atansyon yo
  
• Li kòmanse ka bwè nan gode
  
• Li ka montre li renmen yon bagay oubyen yon moun
  
• Li kòmanse souri lè yo fè li konpliman

Aktivite yo

• Evite vyolans ak danje ni nan kay la, ni nan televizyon, ni nan videyo.
  
• Pale yon fason ki kalm, ki pa twò fò pou fè timoun nan santi li an sekirite.
  
• Fè tibebe a chita ansanm ak fanmi an lè li lè pou manje.
  
• Jwe jwèt "pat-a-cake" ak tibebe a.
  
• Kite timoun nan kenbe yon gode ki pa gen anpli likid ladan pou l eseye bwè nan gode a. (Li pi fasil si se yon gode ki gen yon kote pou bwè nan kouvèti a.)
  
• Anbrase epi bo tibebe a souvan.
  
• Lè tibebe a ap eseye in sou wou anbrase li oubyen pale avè li.
  
• Souri bay timoun nan epi kwoke li lè ou wè li kontan poutèt li fè yon kichòy.

Pale ak ladrès pou konprann

• Li ka voye men pou l fè babay
  
• Li koute lè yo di li « non-non »
  
• Li kòmanse ka reponn lè yo mande li ti kesyon senp tankou ("ou vle ji?") li fè jès, li fè siy ak figi li, epi li ka lonje men pou l fè konnen li vle
  
• Li ka souke tèt li pou l di « non »
  
• Li rekonèt mo li abitye tande (manman, papa, balon, bonbon)
  
• Li ka gade foto ki nan yon liv
  
• Li renmen ti chante timoun ak ti pwezi ki gen rim pou timoun

Aktivite yo

• Fè ti nounous ak chosèt epi fè kòm si ti nounous la ap pale ak tibebe a.
  
• Li ti istwa pou timoun ki gen rim epi chante pou tibebe a
  
• Ede tibebe a gade foto fanmi an ak albòm ki gen souvni ladan yo.
  
• Lonje dwèt sou kèk bagay epi nonmen non yo.
  
• Koute sa tibebe a ap kominike ba wou epi reponn li.
  
• Esplike ki aktivite w ap fè pandan w ap fè yo ak tibebe a oubyen lè ou pre tibebe a.
  
• Poze tibebe a kèk kesyon ki senp (« Ou vle yon ti biskuit ? »)
  
• Di tibebe a « non-non » lè ou merite pou w di l sa epi pa chanje lide w.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li kenbe bibon li oubyen gode li ak bouch li
  
• Li ka ranmase kèk ti bagay ak pous li ak dwèt li
  
• Li sèvi ak tou de men li yon fason ki kowòdone (li ka ranmase yon gode, li ka frape de blòk ansanm)
  
• Li ka bat men li yo
  
• Li fè espre li lage kèk bagay atè
  
• Li bay tèt li manje ak men li (sereyal, ti biskuit, ti moso fri)

Aktivite yo

• Montre tibebe a kouman pou l ranje ti blòk an bwa, bwat, oubyen kouman pou dewoule yon bobin fil.
  
• Kite timoun nan jwe ak bagay ki pa gen danje ladan tankou yon bòl ki pap kraze, yon chodyè, oubyen yon louch.
  
• Ede tibebe a mete kèk bagay nan yon bwat pou sere yo.
  
• Bay tibebe a kèk bwat vid diferan gwosè pou l jwe.
  
• Bay tibebe a sereyal ki sèk san anyen ladan pou l manje poukont li. (Pa bay tibebe a rezen antye, òtdòg, pistach, pèt pèt mayi, oubyen nenpòt lòt babay ki ka trangle tibebe a.)

Ladrès gwo mis yo

• Li ka chita poukont li pandan li kouche
  
• Li ka chita apre li te kanpe
  
• Li ka mache si gen moun ki ede li
  
• Li ka kanpe poukont li
  
• Li ka frape 2 jwèt ansanm

Aktivite yo

• Jwe jwèt chita epi kanpe pou fè l chare w.
  
• Ede tibebe a mache, kenbe l kèk fwa, lage l kèk fwa.
  
• Kite tibebe a al toupatou pandan l ap kenbe mèb nan kay la. (Asire w kote tibebe a prale yo pa gen danje pou li nan kote sa yo.)
  
• Frape kèk bagay ki mou youn nan lòt epi ankouraje tibebe a pou l fè menm bagay avè w.
  
• Imite sa tibebe a ap fè.
  
• Roule yon boul al jwenn tibebe a epi ankouraje l pou l woule boul la tounen ba wou.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li kontan wè lè moun ap bat men yo
  
• Li ka montre kè l kontan pou lòt moun oubyen li sansib pou lòt moun
  
• Li jwe jwèt kouri dèyè moun ak jwèt kache pou moun pa wè
  
• Li jwe boul ak lòt kalite jwèt ak lòt moun
  
• Li fè jès oubyen bri pou l montre sa li vle
  
• Li vin gen kèk bagay li renmen li pa lage yo yon may tankou (yon dra, yon jwèt)
  
• Li kòmanse ap gen ladrès ki pou fè l vin endepandan (wete rad sou li, sèvi ak kiyè oubyen ak fouchèt)
  
• Li kòmanse pè lè manman l oubyen papa l ap deplase

Aktivite yo

• Bay tibebe a yon kote ki an sekirite, epi ki anpè.
  
• Chante pou tibebe a.
  
• Fè chante ki dekri sa timoun nan fè chak jou.
  
• Bay tibebe a yon twal pou lave kò li epi ankouraje li pou l lave yon poupe, pou l anbrase poupe a epi bo li.
  
• Kite timoun nan ede w wete rad sou li.
  
• Kite timoun nan kòmanse manje poukont li ak yon kiyè.
  
• Kite timoun nan montre ki gwosè li ye (ede l leve men li wo).
  
• Mennen timoun nan soti (al nan pak, nan zou) pale ak timoun nan de bagay ou wè epi pale de sa ou fè avè li.
  
• Fè timoun nan konprann menm si kèk fwa ou deplase w ap toujou tounen vin jwenn li.

Ladrès pou pale ak ladrès pou konprann

• Li yon moun nonmen kèk pati nan kò a tankou (tèt, pye) li ka lonje dwèt sou yo
  
• Li kòmanse nonmen non diferan pati nan kò a
  
• Li kòmanse ka lonje dwèt sou plizyè bagay oubyen foto lè yon moun nonmen non yo
  
• Li ka fè sa yo di l pou l fè tankou (« chita, » « lage sa»)

Aktivite yo

• Ankouraje tibebe a pou l repete mo li abitye tande.
  
• Pandan tibebe a ap benyen oubyen pandan l ap abiye, nonmen non kèk pati nan kò li epi fè l repete yo.
  
• Gade liv fèt ak foto ansanm ak tibebe a epi ede l nonmen non kèk bagay ki nan foto yo.
  
• Sèvi ak jwèt ki senp tankou (« busy box, jack-in-the-box”).
  
• Chante chante timoun ak lòt chante timoun abitye chante plizyè fwa.
  
• Fè jwèt kote timoun nan ap sèvi ak dwèt li pandan l ap chante chante sa yo (« Itsy, Bitsy Spider”)

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li manje poukont li ak kiyè
  
• Li eseye fè madigriji sou papye
  
• Li ranje ti bagay piti youn sou lòt
  
• Li fè pil ak 2 blòk an bwa oubyen ak plis pase sa

Aktivite yo

• Li jwe ak blòk an bwa (li anpile yo epi li kraze pil la).
  
• Ankouraje timoun nan pou l fè desen oubyen pou fè madigriji ak kreyon oubyen ak kreyon koulè ki gen penti alo.
  
• Pouse ti sak ki gen ti boul anndan yo oubyen ak yon boul an eponj ki mou, peze yo, jwe ak yo.
  
• Kite timoun nan manje poukont li ak yon kiyè.

Ladrès gwo mis yo

• Li mache poukont li
  
• Li ka voye yon boul ak men li
  
• Li ka chita sou yon chèz
  
• Li ka bese pou l ranmase yon bagay

Aktivite yo

• Kenbe men timoun nan pandan l ap monte eskalye.
  
• Kite timoun nan mache pou l ka chèche konnen sa k gen toupatou, men toujou veye sa l ap fè.
  
• Bay timoun nan jwèt li ka rale ak jwèt li ka pouse pou l jwe.
  
• Roule boul epi voye boul oubyen ti sak ki gen ti grenn ladan l pou jwe ak timoun nan.
  
• Bay timoun nan sèvi ak mèb ki mezi li. Ou ka kite l sèvi ak ban oubyen ak bwat ki solid.
  
• Woule yon gwo balon voye bay timoun nan epi mande l pou woule l tounen ba wou.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li renmen lè yo li pou li
  
• Li kòmanse vin pi endepandan, li mete rad li sou li poukont li, li manje poukont li, li lave men l epi li siye men l poukont li.
  
• Li kirye epi li toujou ap « fouye tout bagay »
  
• Li gen yon amitye espesyal ak paran l yo oubyen ak moun ki abitye gade li a
  
• Li renmen jwe kote lòt timoun ap jwe, men li pa twò renmen jwe ansanm avè yo
  
• Li renmen manyen ak kwoke moun
  
• Li gen dwa montre li pè lè moun k ap okipe l la deplase al kite l

Aktivite yo

• Ankouraje timoun nan pou l jwe janti, pa kite l jwe jwèt ki gen vyolans ladan.
  
• Ankouraje timoun nan abiye epi dezabiye poukont li.
  
• Ankouraje timoun nan ede fè ti travay nan kay la tankou (pote napkin al met sou tab, ranmase jwèt li epi ranje yo yon kote)
  
• Ankouraje timoun nan sèvi ak ni kouto ni kiyè.
• Pran pasyans ak timoun nan pou l ka abitye ak sitiyasyon ki chanje epi ak nouvo moun k ap gade li.
  
• Ankouraje timoun nan jwe pre lòt timoun, ba l yon pè nan kèk nan jwèt li yo.
  
• Asire li fè sa li dwe fè epi disipline li san mank. (Pa vire pawòl ou pou di "wi" lè w te fin di "non" poutèt timoun nan fè yon kòlè.)
  
• Montre pitit ou ou enterese nan jwèt li jwe.

Pale ak ladrès pou konprann

• Li chwazi ki jwèt li vle jwe pami jwèt li yo
• Li eseye fè jwèt li wè lòt timoun fè
  
• Li kòmanse ap poze kesyon
  
• Li kòmanse ap met 2 ou 3 mo ansanm (« Soti deyò, » « kanpe »)
  
• Li nonmen non kèk bagay pou l mande pou yo (balon, poupe, bonbon)
  
• Li ka suiv sa yon moun di li si moun nan di l yon pawòl oubyen 2 pawòl.

Aktivite yo

• Bay timoun nan lòd ki senp pou l ka suiv yo tankou (« al pran soulye ou. »)
  
• Jwe jwèt ki rele « Simon Says » la avè li.
  
• Li pou timoun nan pandan 5 a 10 minit chak jou; kreye yon abitid pou fè lekti pou li lè pral dòmi.
  
• Pa kite timoun nan gade anpil pwogram televizyon ak pwogram videyo. Si timoun nan gade televizyon, gade ansanm avè li epi pa kite l gade pwogram ki gen vyolans oubyen pwogram ki gen sèks ladan yo.
  
• Lè timoun nan poze yon kesyon, ba l yon repons ki senp.
  
• Sèvi ak foto jwèt yo pou mete etikèt sou bwat ki gen jwèt timoun nan ladan.
  
• Bay timoun nan ase tan pou l fini yon aktivite l ap fè.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li eseye fè liy tankou se ekri l ap ekri (liy vètikal, liy desann, sèk)
  
• Li ka wete chosèt li ak soulye li
• Li ka demonte kèk bagay epi li ranje yo lè l fini

Aktivite yo

• Ede timoun pase kèk bagay nan yon twou pou l mete yo nan yon bwat epi lage yo atè ankò.
  
• Bay timoun nan bwat ki antre youn nan lòt oubyen ti gode mezi pou l ranje yo.
  
• Bay timoun nan jedpasyans ki senp pou l fè (sa ki gen 2 oubyen 3 moso)
  
• Kite timoun nan sèvi ak poudin pou l pentire ak dwèt li.
  
• Bay timoun nan lakre, kreyon fet, kreyon, penti, ak bwòs yo sèvi pou fè desen sou twotwa, gwo moso papye ki laj ak jounal.
  
• Kite timoun nan sèvi ak ajil ki pa toksik ak krèm pou fè bab.
  
• Bay timoun nan papye li ka chire.

Ladrès gwo mis yo

• Li ka vòltije ak tou de pye li
  
• Li ka danse lè l tande mizik
  
• Li ka monte oubyen desann eskalye lè yo ede li
  
• Li ka kouri
  
• Li eseye choute boul

Aktivite yo

• Ede timoun nan vòltije ak 2 pye li, kenbe men timoun nan pandan w ap vòltije.
  
• Koute mizik epi balanse kò w, bat men w, epi danse mizik la ansanm ak timoun nan.
  
• Fè ti kous kout sou teren ki mou tankou (sou gazon, sou tapi) ak timoun nan.
  
• Jwe jwèt choute boul.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li ka di « mwen renmen w »
  
• Li jwe ak lòt timoun pou l jwe jwèt ki senp
  
• Li pale pou l fè konnen li bezwen al nan twalèt
  
• Li kontinye ap vin pi maton epi pi endepandan nan sa l gen pou l fè pou tèt li (bwose dan li, manje, mete rad sou li)
  
• Li ede ranmase jwèt li yo epi mete yo nan plas yo

Aktivite yo

• Kontinye bay timoun nan konfò ou, ak yon kote ki an pè epi ki an sekirite pou l rete.
  
• Fè timoun nan konpliman lè timoun nan fè konnen li vle al nan twalèt.
  
• Jwe jwèt ki senp ak timoun nan tankou (« Ring around the Rosie », jwèt kachkachliben).
  
• Ede timoun jwe jwèt kote li mete lòt rad sou li tankou se yon lòt moun li ye.
  
• Kreye mwayen pou aji avè l yon fason espesyal oubyen pran abitid pou di "Mwen renmen w" (oubyen yon fason pou sasiyèt li lè w wè li, oubyen ba l yon ti non).
  
• Respekte sa timoun nan vle ak endepandans li, men gide li epi fè l konnen sa li ka fè ak sa li pa ka fè. (Kite timoun nan sèvi ak dlo pou l pentire sou twotwa a oubyen sou galri a, men pa kite l fè sa sou mi anndan kay la.)

Pale ak ladrès pou konprann

• Li ka suiv lè yo ba li lòd klè an 2 pati pou l fè kichòy ("Ranmase soulye w epi mete yo nan bifèt la.")
  
• Li patisipe nan konvèsasyon ki senp (Li ka reponn lè yo mande li « Ki jan w rele ? »
  
• Li ka reponn kesyon ki senp
  
• Li kòmanse fè fraz ak 2 ou 3 mo regilyèman (« Mwen vle ji. »)
  
• Li kòmanse ap chwazi ( ki chemiz pou l mete, si pou l jwe deyò oubyen anndan kay la)
  
• Li mande anpil kesyon

Aktivite yo

• Kite timoun nan pran kèk desizyon ( kite l chwazi kèk bagay pou l manje, kite l chwazi ki chemiz pou l mete pami 2 chemiz).
  
• Mande timoun nan pou l fè sa ou di li. (« Ranmase pope w yo epi mete yo sou etajè a, tanpri. »)
  
• Koute timoun nan epi pale avè li.
  
• Li liv ki gen foto yo pandan 10 minit chak jou ak timoun nan epi pale de foto yo avè li.
  
• Montre ki koulè ki nan foto yo.
  
• Lè timoun nan poze yon kesyon, ba li yon repons ki senp.
  
• Sèvi ak foto jwèt yo oubyen ak non jwèt yo pou mete etikèt sou bwat ki gen jwèt timoun nan ladan.
  
• Chante chante ak chante pou timoun ki gen rim ladan yo.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li ka sèvi ak gode ak kiyè poukont li
  
• Li ka vire yon manch pòt pou ouvè pòt la
  
• Li ka fè jedpasyans ki senp (ki gen 4 a 6 moso)
  
• Li ka devise yon bouchon
  
• Li ka anpile 6 a 8 ti blòk an bwa tankou yon kay
  
• Li ka koupe papye ak sizo

Aktivite yo

• Bay timoun nan jedpasyans ki senp pou l fè.
• Bay timoun nan ti sizo ki pa danjere ak papye pou l koupe.
• Bay timoun nan sab, pat a modle, oubyen penti pou dwèt pou l sèvi pou l ekri ak dwèt li.
• Bay timoun nan plizyè bwat ki gen kouvèti pou l ka ouvè epi fèmen yo.
• Bay timoun nan yon bwat oubyen yon valiz ki fèmen ak yon kwochèt ki senp pou l ouvè li, epi ki gen plizyè lòt ti pòch pou l ouvè, ak plizyè lòt bagay pou timoun nan manevre.

Ladrès gwo mis yo

• Li ka monte epi li ka kondi jwèt ki gen wou
• Li ka pouse oubyen rale yon pòt pou l ouvè li
• Li ka kenbe manch eskalye pou l monte eskalye

Aktivite yo

• Fè plan pou timoun nan jwe ak lòt timoun (Jwèt tankou « London Bridge Is Falling Down,” ak lago).
  
• Ankouraje timoun nan pou l aprann voye boul ak ti sak ki gen grenn yo.
  
• Aprann timoun nan monte yon bekàn 3 wou yo.
  
• Montre timoun nan kouman pou l sote sou yon liy oubyen sou yon tib ki atè.
  
• Kouri ak timoun nan kote ki pa gen danje.
  
• Kite timoun nan woule sou gazon oubyen sou sab.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li kòmanse jwe ak lòt timoun
  
• Lè gen moun ki ede li, li ka kite lòt timoun jwe ak jwèt li epi li ka ret tann tou pa li pou l jwe
  
• Li kòmanse ka jwe teyat, li ka prezante tout yon sèn
  
• Li kòmanse ap teste limit granmoun (lè yon granmoun di « non,» li fè sa li vle a kanmenm pou l wè si granmoun nan di «non» an pou tout bon
  
• Li entèprete sa ki vre nan jan pa li pou l jwenn sa li bezwen ("Mwen pa oblije separe ak moun paske frè m nan pa renmen ti bonbon.»)
  
• Li kòmanse ka fè moun ri, li bay blag ki dwòl
  
• Li ka abiye, li ka fè twalèt li, epi li ka manje san yo pa ede l twòp
  
• Li ka vi pè (fènwa, dife, bèt)

Aktivite yo

• Bay tibebe a yon kote ki an sekirite, epi ki anpè, kote gen moun k ap veye li tout tan.
  
• Kreye mwayen pou l jwe jwèt ak lòt moun ( fè pas ak yon boul; travay ak yon lòt timoun pou l fè tankou l ap "kuit maje" epi sèvi manje a bay poupe oubyen bay kèk granmoun).
  
• Ede timoun yo rezoud pwoblèm sosyal yo genyen. (« di li ou pa renmen jan tèl tèl bagay fèt…)
  
• Dekri fason ou vle li aji epi toujou fè l konnen kouman ou vle pou l aji. (« Tanpri mache pre mwen lè nou nan yon magazen. »)
  
• Montre jan kè w kontan lè timoun nan bay yon blag.
  
• Bay timoun nan ase tan pou l met rad sou li, pou l fè twalèt li, oubyen pou l manje poukont li.

Ladrès pale ak ladrès pou konprann

• Li konprann konsekans yon bagay ki rive
  
• Li kòmanse konprann afè lè
  
• Li rekonèt koulè epi li ka matche koulè ki menm
• Li kòmanse klasifye oubyen òganize kèk bagay an gwoup (apati gwosè yo, jan yo fèt, ak koulè yo)
  
• Li sèvi ak fraz ki kout pou l pale epi li ka mete kèk fraz ansanm
  
• Li chante, li aprann kouman pou jwe ak dwèt li

Aktivite yo

• Fè timoun nan konnen limit li epi esplike pou ki sa limit yo nesesè. (« Kouri travèse yon lari se bagay ki danjere.")
  
• Li kòmanse ap sèvi ak mo li dwe sèvi pou l dekri bagay ki pase ak sa ki poko pase (jodi a, demen, anvan, apre, pwochèn fwa).
  
• Pandan w ap li pou timoun nan mande timoun nan kèk kesyon senp sou istwa a.
  
• Ankouraje timoun nan pou l òganize kèk bagay ki menm yon kote padan l ap fè travay li abitye fè. (« Ki sa nou bezwen pou benyen ?" ki kote pou mete fouchèt yo? « Ki lòt bagay ou ta ka met nan pye w ? »)
  
• Montre timoun nan kèk chante ak jwèt pou l fè ak dwèt li.
  
• Esplike kouman kèk aktivite dewoule epi di ki sa k ap vin apre.
  
• Bay timoun nan fason pou l sèvi ak konpitè ak lojisyèl ki fèt pou timoun. Sèvi ak konpitè a ansanm avè li.

Ladrès mis ki pi piti yo.

• Li kòmanse ap fè desen moun ak bèt, ak tèt moun ak lòt pati nan kò moun
  
• Li ka sèvi ak pat a modle ki pa toksik (pou l fè koulèv ak boul)
  
• Li mete ti blòk an bwa youn sou lòt epi li bay sa li fè a yon non
  
• Li ka sèvi ak sizo
  
• Li ka fè jedpasyans ki gen (6 a 8 moso)

Aktivite yo

• Bay timoun nan jwèt pou l jwe sou tab (jedpasyans, ti grenn tout koulè, ti blòk an bwa)
  
• Bay timoun nan fèy papye blan ki laj.
  
• Kite timoun nan sèvi ak penti alo oubyen dlo pou l pentire atè nan remiz la.
  
• Bay timoun nan plizyè kalite bagay li ka ekri ak yo (penso, kreyon fet, kreyon koulè).
  
• Kite timoun nan sèvi ak materyo yo poukont li - pa fòse timoun nan pou "fè" yon bagay.
  
• Bay timoun nan materyèl li ka manyen (pat a modle ki pa toksik, penti pou sèvi ak dwèt pou pentire, krèm pou fè bab, sab lanmè).

Ladrès gwo mis yo

• Li ka mache sou yon liy dwat
  
• Li ka kenbe balans li sou yon pye pandan plizyè segonn
  
• Li ka kòmanse ponpe sou yon pye
  
• Li ka voye yon boul yon ti distans ak yon sèl men
  
• Li ka atrape yon boul k ap bat ak 2 men
  
• Li ka monte yon ti bekàn 3 wou poukont li
  
• Li ka monte sou yon glisad poukont li

Aktivite yo

• Òganize yon kote ki gen plizyè enpas pou timoun nan pase poukont li (pou l travèse yon chèn, pase anba yon tab).
  
• Sèvi ak yon boul ki mou pou w jwe atrap avè l, avanse pi lwen li tanzantan.
  
• Sèvi ak yon boul ki diferan gwosè oubyen ak sak ki gen ti grenn ladan li pou w fè l atrape.
  
• Fè yon wout pou bekàn 3 wou a epi mete kèk siy sou wout la tankou siy estop oubyen yon kote li ka pase pou l kanpe pale ak yon moun nan yon fenèt pandan li sou bekàn nan.
  
• Jwe jwèt « Follow the leader », fè l fè aktivite ki difisil.
  
• Jwe mizik pou l danse.

Ladrès pèsonèl li ak ladrès sosyal li

• Li antann li pou l jwe ak lòt timoun
  
• Li kòmanse ap chèche konnen sa fi ak gason fè (manman/papa) ak sa moun k ap ede nan kominote yo fè (ponpye, mèt magazen)
  
• Li konprann ki limit li genyen epi li ka fè lòt konnen sa yo ye
  
• Li gen respè pou moun ki gen otorite, malgre sa li eseye teste limit yo
  
• Li patisipe nan jwèt ki fèt an gwoup
  
• Li chwazi zanmi pa li
  
• Li pa renmen moun anmède l
  
• Li renmen blag ki ridikil
  
• Li ka met rad sou li, fè twalèt li, epi li ka manje poukont li

Aktivite yo

• Kreye opòtinite pou l jwe wòl aktè epi (pa kite l fè jwèt brital).
  
• Mete timoun ki gen menm laj ansanm oubyen envite timoun ki gen menm laj avè li vin jwe avè l pou ankouraje l aprann jwe ak lòt timoun.
  
• Montre l jwèt ki fasil tankou jwèt («Duck, Duck, Goose »).
  
• Pèmèt timoun nan ede etabli sa limit li dwe ye. (« Konbyen tou chak timoun ap genyen ? »)
  
• Ede timoun nan devlope estrateji pou l rezoud pwoblèm sosyal li genyen. (« Sèvi ak mo, pa bay kou"; "Ki sa ankò ou ka fè?" « Ki sa w ap di pwochèn fwa ? »)

Ladrès pale ak ladrès pou konprann

• Poze kesyon pou jwenn enfòmasyon (Pou ki sa …. ?, Kouman ...? )
  
• Li konprann woutin li dwe suiv epi li okouran ki aktivite ki vin anvan yon lòt oubyen apre yon lòt nan yon sekans
  
• Li jwe ak mo yo, li kreye mo ki pa vle di anyen
  
• Li ka reponn kesyon sou kèk istwa epi li ka rakonte istwa yo ankò si gen moun ki ede l
  
• Li ka kole kèk fraz ansanm

Aktivite yo

• Li liv ki gen istwa pou timoun nan.
  
• Poze l kesyon sou istwa yo epi mande l pou l rakonte istwa yo ankò.
  
• Ankouraje timoun nan pou l fè teyat ak istwa yo oubyen ak istwa li gen nan tèt li epi pou l sèvi ak diferan vwa pou diferan karaktè yo.
  
• Ankouraje timoun nan pou l fè jwèt kote li di sa k ta pase si tèl bagay te pase pou l ka kreye istwa pa li tankou ("Sa k ta rive si w te ka vole...")
  
• Bay timoun nan diferan kalite lojisyèl pou l sèvi nan konpitè li.
  
• Òganize vizit pou ale nan bibliyotèk, nan zou, ak nan aktivite espesyal tankou parad.
  
• Jwe jwèt ki gen mo rime ak timoun nan. (« Èske ou ka di 3 mo ki rime ak mo chat? »)

Ladrès mis ki pi piti yo

• Li ka koupe yon bagay tou dwat
  
• Li ka kopye kèk fòm
  
• Li ka ekri kèk lèt
  
• Li ka fè desen kèk bagay
  
• Li ka bati kèk bagay ki byen aliyen ak blòk an bwa
  
• Li ka fè yon estati ak pat a modle ki pa toksik

Aktivite yo

• Bay timoun nan jwèt ki ka pèmèt li bati kèk bagay tankou blòk an bwa yo.
  

• Bay timoun nan plizyè kote li ka ekri (Katon koulè, anvlòp, tablo, bwat katon).
  
• Ankouraje timoun nan pou l fè desen kèk bagay ak kèk aktivite k ap fèt.
  
• Bay timoun nan pat a modle ki pa toksik, sab lanmè, ak papye ak lakòl.
  
• Bay timoun nan limit valè bagay li ka sèvi an menm tan.

Ladrès gwo mis yo

• Li ka mache fè bak
  
• Li ka monte oubyen desann eskalye poukont li, li mete yon pye sou chak mach yo
  
• Li ka ponpe
  
• Li kòmanse sote
  
• Li ka choute yon boul san pwoblèm
  
• Li ka fè lakilbit
  
• Li ka fè mouvman ak kò li pou l suiv sa yo di l fè ("Mete men w sou tèt ou, fè 2 gwo pa ann avan, epi vire.")

Aktivite yo

• Kite timoun ede w ranje yon wout ki gen aktivite ki difisil ladan ( baton pou balanse, chèz pou travèse, tab pou pase anba yo, ak balanswa).
  
• Woule gwo sèk plastik pou pase yo youn bay lòt.
  
• Òganize jwèt choute boul kote pa gen konpetisyon.
  
• Mennen timoun nan nan pak pou l jwe pou l aprann grenpe, monte balanswa, ak lòt aktivite ki fè l fè mouvman.
  
• Jwe jwèt "Simon says" avèk timoun nan, mete mouvman ki difisil nan jwèt la.
  
• Sote sou yon pye ansanm ak timoun nan soti nan kay la rive nan machin nan.
  
• Ankouraje timoun nan pou l eseye mache pa bak. Jwe mizik pou timoun nan danse epi ba l enstriman li ka jwe pandan l ap danse oubyen l ap mache.